१३००+ संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

नमस्कार दोस्तों आज इस लेख में हम संस्कृत में विलोम शब्दों की सूचि साझा कर रहे है.यह सूचि सभी कक्षाओं के छात्रों के लिए उपयुक्त है. यह सभी संस्कृत शब्द निश्चित रूप से आपके संस्कृत ज्ञान के भी वृद्धि करेंगे.

विलोम शब्द का अर्थ :-किसीभी विशेष शब्द का परस्पर विपरीत अर्थ दर्शाने वाले शब्द को विलोम शब्द कहते है. किसीभी शब्द की उलट या विरुद्ध अर्थ देने वाले शब्द को विलोम शब्द कहते है.

संस्कृत विलोम शब्द भाषा को शुद्ध व आकर्षक बनाते है. तो चलिए पढ़ते है sanskrit mein vilom shabd

अनुक्रमणिका show

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

शब्द – संस्कृत विलोम शब्द

1. अन्तर्भूत –  बहिर्भूत
2.  अंधकारः –  प्रकाशः
3.  अकर्मण्य – कर्मण्य
4.  अक्षम –  सक्षम
5.  अग्र –  पश्चात्
6.  अग्रजः –  अनुजः
7.  अङ्गीकारः –  अस्वीकारः
8.  अज्ञः –  विज्ञः
9.  अतिवृष्टिः –  अनावृष्टिः
10.  अत्यधिक –  स्वल्प
11.  अत्र –  तत्र
12.  अत्रत्य –  तत्रत्य
13.  अथ –  इति
14.  अधः –  उपरि
15.  अधमर्णः –  उत्तमर्णः
16.  अधस्तन –  उपरितन
17.  अधिकतम –  न्यूनतम
18.  अधिकांशः – अल्पांशः
19.  अधित्यका –  उपत्यका
20.  अधुनातन –  पुरातन
21.  अध्यवसाय –  अनध्यवसाय
22.  अनावरण –  आवरण
23.  अनिवार्य –  वैकल्यिक
24.  अनुग्रह –  विग्रह
25.  अनुपस्थितः –  उपस्थितः
26.  अनुरक्त –  विरक्त
27.  अनुर्वरा –  उर्वरा
28.  अनुलोम –  प्रतिलोम
29.  अनृत –  ऋत
30.  अन्तर्गत –  बहिर्गत
31.  अन्तर्द्वन्द्व –  बहिर्द्वन्द्व
32.  अन्तर्मुखी –  बहिर्मुखी
33.  अपकर्ष –  उत्कर्ष
34.  अपकारः –  उपकारः
35.  अपकीर्तिः –  कीर्तिः
36.  अपररात्र –  पूर्वरांत्र
37.  अपराण –  पूर्वाह्न
38.  अपेक्षा –  उपेक्षा
39.  अभीष्टः – अनभीष्टः
40.  अमावस्या –  पूर्णिमा
41.  अमिष –  निरामिष
42.  अमृतेय –  विषेय
43.  अर्पण –  ग्रहण
44.  अर्पित –  गृहीत
45.  अल्पज्ञ –  बहुज्ञ
46.  अल्पसंख्यकः –  बहुसंख्यकः
47.  अल्यायु –  दीर्घायु
48.  अवनति –  उन्नति
49.  अवनि –  अम्बरः
50.  अवाङ्मुख –  उन्मुख/ऊर्ध्वमुख
51.  अशिव –  शिव
52.  अश्रु –  हास
53.  असभ्यः –  सभ्यः
54.  आकर्षण –  विकर्षण
55.  आकीर्ण –  विकीर्ण
56.  आकुंचन –  प्रसारण
57.  आग्रह –  दुराग्रह
58.  आचारः –  अनाचारः
59.  आज्ञा –  अवज्ञा
60.  आदत्त –  प्रदत्त

sanskrit mein vilom shabd

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

61.  आदिष्ट –  निषिद्ध
62.  आध्यात्मिक –  आधिभौतिक
63.  आभ्यन्तर –  बाह्य
64.  आर्तिकर –  आर्तिहर
65.  आर्द्रः –  शुष्कः
66.  आवर्तन –  अनावर्तत
67.  आवाहन –  विसर्जन
68.  आविर्भावः – तिरोभावः
69.  आवृत्त –  अनावृत्त
70.  ईश्वरः –  अनीश्वरः
71.  ईषत् –  अलम्
72.  उग्र –  सौम्य
73.  उच्च –  निम्न
74.  उत्कर्ष –  अपकर्ष
75.  उत्खनन –  निखनन
76.  उत्तरायण –  दक्षिणायन
77.  उत्तीर्ण –  अनुत्तीर्ण
78.  उत्पतन –  निपतन
79.  उदयाचल –  अस्ताचल
80.  उदात्त –  अनुदात्त
81.  उदीची –  अवाची
82.  उद्यम –  निरुद्यम
83.  उन्मीलन –  निमीलन
84.  उपसर्ग –  प्रत्यय
85.  उपार्जितः –  स्वयंप्राप्तः
86.  उ्तम –  अधम
87.  ऋजु –  वक्र
88.  एकेश्वरवादः –  बहुदेववादः
89.  ऐक्य –  अनैक्य
90.  ऐश्वर्यः –  अनैश्वर्यः
91.  कंटकः –  निष्कण्टकः
92.  कनिष्ठः –  ज्येष्ठः
93.  करुणः –  निष्करुणः
94.  कलुष –  निष्कलुष
95.  कुत्सा –  स्तुति
96.  कृतज्ञ –  कृतघ्न
97.  कृतिम –  प्राकृत
98.  कृशः –  स्थूलः
99.  क्षणिक –  शाश्वत
100.  क्षुद्र –  महान्
101.  गुणवान् –  गुणातीत
102.  गुरू –  लघु
103.  गौरव –  लाघव
104.  ग्रहण –  त्याग
105.  ग्रास –  मोक्ष
106.  चिन्मय –  स्थावरः
107.  जंगमः –  जड
108.  जागृति –  सुषुप्ति
109.  ज्योति –  तम
110.  ज्योत्स्ना –  तमिना
111.  तरुणः –  वृद्धः
112.  तामसिक –  सात्विक
113.  तिक्त –  मधुर
114.  तीक्ष्ण –  कुंठित
115.  तीव्र –  मन्द
116.  तृषा –  तृप्ति
117.  दण्डः –  पुरस्कारः
118.  दिवा –  रात्रि
119.  दीर्घकाय –  कृशकाय
120.  दुःशील –  सुशील

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

121.  दुर्गति –  सद्गति
122.  दृश्य –  अदृश्य
123.  देवः –  दानवः
124.  धृष्टः –  विनीतः
125.  नराधमः, –  नरोत्तमः
126.  निंद्य –  वंदय
127.  निरक्षरः –  साक्षरः
128.  निर्लज्ज –  सलज्ज
129.  निशीथ –  मध्याह्न
130.  पण्डितः –  मूर्खः
131.  पृथु –  तनु
132.  प्रकट –  प्रच्छन्न
133.  प्रज्ञः –  मूढ़:
134.  प्रत्यक्षतः –  परोक्षतः
135.  प्रदोषः –  प्रत्यूषः
136.  प्रफुल्ल –  म्लान
137.  प्रभु –  भृत्यः
138.  प्रलयः –  सृष्टि
139.  प्रवृत्ति –  निवृत्ति
140.  प्राची –  प्रतीची
141.  प्रातः –  सायम्
142.  बद्घः –  मुक्तः
143.  ब्रह्म –  जीवः
144.  भर्ता –  भार्या
145.  भूत –  भविष्य
146.  भ्रान्त –  निभ्रान्त
147.  मसृण –  रूक्ष
148.  मितव्यय –  अपव्यय
149.  मिथ्या –  सत्य
150.  मुख –  पृष्ठः
151.  मुखर –  तूष्णीक
152.  यथार्थः –  कल्पितः
153.  यौवन –  वार्धक्य
154.  रिक्त –  पूर्ण
155.  वाग्मी –  मितभाषी
156.  विजय –  पराजय
157.  विपद् –  सम्पद्
158.  विपुल –  न्यून
159.  विश्लेषण –  संश्लेषण
160.  वैमनस्य –  सौमनस्य
161.  व्यष्टि –  समष्टि
162.  शत्रु –  मित्र
163.  शुक्लः –  कृष्णः
164.  शोषण –  पोषण
165.  श्वासः –  प्रश्वासः
166.  संधि –  विग्रह
167.  स्वकीया –  परकीया
168. अँधेरा – उजाला
169. अंकुश: – निरंकुश:
170. अंतः – बाह्य
171. अंधकारः – प्रकाशः
172. अंशत: – पूर्णत:
173. अकर्तव्य: – कर्तव्य:
174. अकर्मण्य: – कर्मण्य:
175. अकाल – सुकाल
176. अक्षम – सक्षम
177. अग – जग
178. अगम – गम्य
179. अगर – मगर
180. अगला – पिछला

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

181. अगैती – पिछौती
182. अग्र – पश्च
183. अग्र – पश्चात्
184. अग्रजः – अनुजः
185. अग्राह्य: – ग्राह्य:
186. अग्रिम: – अन्तिम:
187. अघ – अनघ
188. अङ्गीकारः – अस्वीकारः
189. अचलम् – चलम्
190. अचेत – सचेत
191. अच्छा – बुरा
192. अज्ञः – विज्ञः
193. अडिग – डावांडोल
194. अतिवृष्टिः – अनावृष्टिः
195. अतीत – वर्तमान/भविष्य
196. अत्यधिक – स्वल्प
197. अत्यधिकम् – स्वल्पम्
198. अत्र – तत्र
199. अत्रत्य – तत्रत्य
200. अथ – इति
201. अदेह – सदेह
202. अद्भुत – साधारण
203. अधः – उपरिः
204. अधम – श्रेष्ठ
205. अधम: – उत्तम:
206. अधमर्णः – उत्तमर्णः
207. अधर्म: – सद्धर्म:
208. अधस्तन – उपरितन
209. अधिक – न्यून
210. अधिकतम: – न्यूनतम:
211. अधिकांशः – अल्पांशः
212. अधित्यका – उपत्यका
213. अधीन – स्वाधीन
214. अधुनातन: – पुरातन:
215. अधोगामी – ऊर्ध्वगामी
216. अध्यवसाय: – अनध्यवसाय:
217. अनाथ – सनाथ
218. अनादर: – आदर:
219. अनाप – शनाप
220. अनावरण – आवरण
221. अनिवार्य: – वैकल्पिक:
222. अनुकूल: – प्रतिकूल:
223. अनुग्रह: – विग्रह:
224. अनुजः  – अग्रजः
225. अनुपस्थितः – उपस्थितः
226. अनुभवी – नौसिखिया
227. अनुरक्ति: – विरक्ति:
228. अनुरागः  – विरागः
229. अनुर्वरा – उर्वरा
230. अनुलोप: – विलोप:
231. अनुलोम: – प्रतिलोम:
232. अनृत: – ऋत
233. अन्तः  – बहिः
234. अन्तरंग – बहिरंग
235. अन्तरङ्गम् – बहिरङ्गम्
236. अन्तरम् – बाह्यम्
237. अन्तर्गत – बहिर्गत
238. अन्तर्द्वन्द्व: – बहिर्द्वन्द्व:
239. अन्तर्भूत: – बहिर्भूत:
240. अन्तर्मुखी – बहिर्मुखी

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

241. अन्तिम: – प्रथम:
242. अन्धकार: – प्रकाश:
243. अन्य – अनन्य
244. अपकर्ष: – उत्कर्ष:
245. अपकारः – उपकारः
246. अपकीर्तिः – कीर्तिः
247. अपना – पराया
248. अपररात्र: – पूर्वरात्र:
249. अपराण – पूर्वाह्न
250. अपराह्ण: – पूर्वाह्न:
251. अपर्याप्तम्  – पर्याप्तम्
252. अपव्यय – मितव्यय
253. अपहाय  – गृहीत्वा
254. अपार – परिमित
255. अपेक्षा – उपेक्षा
256. अपेक्षा – अनपेक्षा
257. अपेक्षितम् – अनपेक्षितम्
258. अबल – सबल
259. अबेर – सबेर
260. अबोध – सुबोध
261. अभय – भयभीत
262. अभिज्ञ: – अनभिज्ञ:
263. अभिमान – निरभिमान
264. अभिमानी – निरभिमानी
265. अभिव्यक्त: – अनभिव्यक्त:
266. अभी – कभी
267. अभीष्टः – अनभीष्टः
268. अभ्यंतर – बाह्य
269. अमावस्या – पूर्णिमा
270. अमिष – निरामिष
271. अमृत – विष
272. अमृतम् – विषम्
273. अमृतेय – विषेय
274. अम्बरम् – अवनि:
275. अरि/शत्रु – मित्र
276. अरुचि: – सुरुचि:
277. अर्जन – विसर्जन
278. अर्थ – अनर्थ
279. अर्धम् – पूर्णम्
280. अर्ध्द – पूर्ण
281. अर्पण – ग्रहण
282. अर्पणम् – ग्रहणम्
283. अर्पित: – गृहीत:
284. अर्वाचीनम् – प्राचीनम्
285. अल्प – अति
286. अल्पकालिक: – दीर्घकालिक:
287. अल्पज्ञ: – बहुज्ञ:
288. अल्पम् – बहु
289. अल्पसंख्यकः – बहुसंख्यकः
290. अल्पायु: – दीर्घायु:
291. अवकाश: – अनवकाश:
292. अवनति: – उन्नति:
293. अवनि: – अम्बर:
294. अवनी – अंबर
295. अवयव – निरवय
296. अवरोध: – अनवरोध:
297. अवलंब – निरालंब
298. अवलम्ब: – निरालम्ब:
299. अवाङ्मुख – उन्मुख/ऊर्ध्वमुख
300. अशिव: – शिव:

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

301. अश्रु – हास
302. असभ्यः – सभ्यः
303. असली – नकली
304. असाध्यम् – साध्यम्
305. असार – संसार
306. असीम: – ससीम:
307. अस्त – उदय
308. अस्ति – नास्ति
309. अस्थि – मांस
310. अह – निश
311. आकर्षण – विकर्षण
312. आकर्षणम् – विकर्षणम्
313. आकाश: – पातालम्
314. आकीर्ण – विकीर्ण
315. आकीर्ण: – विकीर्ण:
316. आकुञ्चनम् – प्रसारणम्
317. आग – पानी
318. आगत – अनागत
319. आग्रह: – दुराग्रह:
320. आचारः – अनाचारः
321. आज – कल
322. आज्ञा – अवज्ञा
323. आतप: – निरातप:
324. आदत्त: – प्रदत्त:
325. आदर – अनादर/ निरादर
326. आदरः  – अनादरः
327. आदरणीय: – अनादरणीय:
328. आदान – प्रदान
329. आदानम् – प्रदानम्
330. आदि: – अन्तम्
331. आदिष्ट: – निषिद्ध:
332. आदेश – निवेदन
333. आद्य – अंतिम
334. आद्र – शुष्क
335. आधा – पूरा
336. आधार: – निराधार:
337. आध्यात्मिक – आधिभौतिक
338. आध्यात्मिक: – भौतिक:
339. आभास – अनाभास/निराभास
340. आभ्यन्तर: – बाह्य:
341. आम – खास
342. आमिष: – निरामिष:
343. आय – व्यय
344. आयात: – निर्यात:
345. आरंभ – समाप्ति
346. आरम्भ: – अन्त:
347. आरूढ: – अनारूढ:
348. आरोप – प्रत्यारोप
349. आरोह – अवरोह
350. आरोहणम् – अवरोहणम्
351. आर्तिकर – आर्तिहर
352. आर्द्रः – शुष्कः
353. आर्द्रम् – शुष्कम्
354. आर्य – अनार्य
355. आर्ष: – अनार्ष:
356. आलसी – परिश्रमी
357. आवरणम् – अनावरणम्
358. आवरणम् – निरावरणम्
359. आवर्तन – अनावर्तत
360. आवश्यकम् – अनावश्यकम्

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

361. आवाहनम् – विसर्जनम्
362. आविर्भावः – तिरोभावः
363. आवृत्त: – अनावृत्त:
364. आशा – निराशा
365. आश्रित: – अनाश्रित:
366. आसक्ति – विरक्ति
367. आसान – मुश्किल
368. आस्तिक: – नास्तिक:
369. आस्था – अनास्था
370. आहार: – निराहार:
371. आहूत: – अनाहूत:
372. इकट्ठा   – अलग
373. इकहरा  – दुहरा
374. इच्छा – अनिच्छा
375. इच्छित  – अनिच्छित
376. इति    – अथ
377. इधर    – उधर
378. इष्ट    – अनिष्ट
379. इसका   – उसका
380. इहलोकम् – परलोकम्
381. ईद     – मुहर्रम
382. ईमानदार – बेईमान
383. ईर्ष्या   – प्रेम
384. ईश     – अनीश
385. ईश्वरः – अनीश्वरः
386. ईश्वरवाद –        अनीश्वरवाद
387. ईषत् – अलम्
388. उऋण – ऋण
389. उकृष्ट – निकृष्ट
390. उग्र – सौम्य
391. उग्र: – सौम्य:
392. उचित – अनुचित
393. उच्च: – निम्न:
394. उच्चैः  – नीचैः
395. उतार – चढ़ाव
396. उत्कर्ष: – अपकर्ष:
397. उत्कृष्ट: – निकृष्ट:
398. उत्खननम् – निखननम्
399. उत्तम – अधम
400. उत्तरायणम् – दक्षिणायनम्
401. उत्तरार्द्ध: – पूर्वार्द्ध:
402. उत्तीर्ण – अनुत्तीर्ण
403. उत्तीर्णम् – अनुत्तीर्णम्
404. उत्थान – पतन
405. उत्थानम् – पतनम्
406. उत्पतन – अवतरण, निपतन
407. उत्पतन – निपतन
408. उत्पत्ति: – प्रलय:
409. उत्साह: – अनुत्साह:
410. उदघाटन – समापन
411. उदय: – अस्त:
412. उदयाचल: – अस्ताचल:
413. उदात्त: – अनुदात्त:
414. उदार: – अनुदार:
415. उदारचरितानाम्  – लघुचेतसाम्
416. उदास – प्रफुल्ल, प्रसन्न
417. उदित – अस्त
418. उदीची – प्रतीची
419. उदीची – अवाची
420. उद्दंड – विनम्र

१३०० + संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

421. उद्धत – विनीत
422. उद्धत: – विनत:
423. उद्यम – निरुद्यम
424. उद्यमी – आलसी
425. उद्योगी – अनुद्योगी
426. उधार – नगद
427. उन्नतः  – अवनतः
428. उन्नति – अवनति
429. उन्नयन – अवनयन
430. उन्मीलन – निमीलन
431. उन्मीलनम् – निमलीलनम्
432. उन्मुख – विमुख
433. उन्मुखम् – विमुखम्
434. उन्मूलन – मुलन
435. उन्मूलनम् – रोपणम्
436. उपकार: – अपकार:
437. उपकारक – अपकारक
438. उपचार: – अनुपचार:
439. उपजाऊ – बंजर
440. उपभुक्त – अनुपभुक्त
441. उपमा – अनुपमा
442. उपमेय: – अनुपमेय:
443. उपयुक्त – अनुपयुक्त
444. उपयोगी – अनुपयोगी
445. उपसर्ग: – प्रत्यय:
446. उपस्थिति: – अनुपस्थिति:
447. उपाय – निरुपाय
448. उपार्जितः – स्वयंप्राप्तः
449. उर्ध्व – निम्न
450. उर्ध्व – अधो
451. उर्ध्वगामी – अधोगामी
452. उर्वर: – अनुर्वर:
453. उषा – संध्या
454. उष्णः  – शीतलः
455. उ्तम – अधम
456. ऊच्चै: – नीचै:
457. ऊपर – नीचे
458. ऊर्ध्वम् – अध:
459. ऋजु: – वक्रम्
460. ऋजुता – वक्रता
461. ऋण – उऋण
462. ऋणात्मक – धनात्मक
463. ऋतम् – अनृतम्
464. ऋषि – संसारी
465. एक – अनेक
466. एकतन्त्रम् – बहुतन्त्रम्
467. एकत्र – विकर्ण
468. एकत्रम् – विकीर्णम्
469. एकदेशीय – सर्वदेशीय
470. एकनिष्ठ: – बहुनिष्ठ:
471. एकमुखी – बहुमुखी
472. एकम् – अनेकम्
473. एकल – बहुल
474. एकश्रुत: – बहुश्रत:
475. एकांगी – सर्वांगीण
476. एकाग्रता – चञ्चलता
477. एकाधिकार: – सर्वाधिकार:
478. एकार्थ – अनेकार्थ
479. एकीकृत – विभाजित
480. एकेश्वरवादः – बहुदेववादः

vilom shabd in sanskrit

481. एडी – चोटी
482. ऐक्य – अनैक्य
483. ऐतिहासिक: – अनैतिहासिक:
484. ऐश्वर्यः – अनैश्वर्यः
485. ऐसा – वैसा
486. ऐहिक – पारलौकिक
487. ओखली – मूसल
488. ओछा – गंभीर
489. ओज – ओजहीन
490. ओजस्विता – ओजहीनता
491. ओजस्वी – ओजहीन
492. ओट – प्रकट
493. ओढना – बिछाना
494. ओतप्रोत – विलग
495. औंधा – सीधा
496. औंधाना – सीधा करना
497. औगत – सुगत
498. औघर – सुघर
499. औचक – नियमित
500. औचक – अक्सर
501. औचित्य: – अनौचित्य:
502. औद्योगिक – अनौद्योगिक
503. औपचारिक: – अनौपचारिक:
504. औपन्यासिक – अनौपन्यासिक
505. औरत – मर्द
506. औलाद – वालिद
507. औवल – आखिर
508. औहाती – विधवा
509. कंजूस – दानी
510. कंटकः – निष्कण्टकः
511. कंठस्थ – विस्मरण
512. कंपन – स्थिर
513. कच्चा – पक्का
514. कटु: – मृदु:
515. कटुता – मधुरता
516. कठिन – सरल
517. कठोरः  – स्निग्धम्
518. कठोरम् – कोमलम्
519. कड़वा – मीठा
520. कड़ा – मुलायम
521. कण्टक: – निष्कण्टक:
522. कथ्य – अकथ्य
523. कदाचार: – सदाचार:
524. कनिष्ठ: – वरिष्ठ:
525. कनिष्ठः – ज्येष्ठः
526. कनीय – वरीय
527. कन्या – वर
528. कपट – निष्कपट
529. कपूत – सपूत
530. कबूलना – नकारना
531. कम – ज्यादा, अधिक
532. कमजोर – ताकतवर, बलवान
533. कमीना – भला
534. करुणः – निष्करुणः
535. कर्कश: – मधुर:
536. कर्जदार – महाजन
537. कर्म – निष्कर्म
538. कर्मठ – अकर्ममण्य
539. कर्मण्य: – अकर्मण्य:
540. कर्षणम् – विकर्षणम्

संस्कृत भाषा से ही हिंदी, बंगाली, मराठी, सिंधी, पंजाबी, नेपाली अदि भाषाओँ का जन्म हुआ है.यहांतक अंग्रेजी भाषा के निर्माण में भी संस्कृत भाषा का इस्तेमाल किया गया है.

vilom shabd in sanskrit

541. कल – आज
542. कलंक – निष्कलंक
543. कलकल – शांत
544. कलुष: – निष्कलुष:
545. कसूरवार – बेकसूर
546. काबिल – नाकाबिल
547. काम – आराम
548. कायर – निडर
549. कार्य – अकार्य
550. काला – गोरा
551. किनारा – बीच
552. कीर्ति: – अपकीर्ति:
553. कुकृत्य: – सुकृत्य:
554. कुख्यात – विख्यात
555. कुटिल – सरल
556. कुत्सा – स्तुति
557. कुपुत्री – सुपुत्री
558. कुमार्ग – सुमार्ग
559. कुरूप: – सुरूप:
560. कुसङ्ग: – सुसङ्ग:
561. कुसुम – वज्र
562. कृतज्ञ: – कृतघ्न:
563. कृत्रिम: – प्राकृत:
564. कृपण: – उदार:
565. कृशः – स्थूलः
566. कृष – स्थूल
567. केंद्रित – विकेन्द्रित
568. कोप – कृपा
569. क्रम – व्यक्तिक्रम
570. क्रमबद्ध: – क्रमहीन:
571. क्रय – विक्रय
572. क्रिया – प्रतिक्रिया
573. क्रुद्ध – शान्त
574. क्रूर – अक्रूर
575. क्रेता – विक्रेता
576. क्रोध: – क्षम:
577. क्षणिक – शाश्वत
578. क्षम – अक्षम
579. क्षमा – दण्ड
580. क्षमा – क्रोध
581. क्षम्य – अक्षम्य
582. क्षर – अक्षर
583. क्षुद्र – महत
584. क्षुद्र – विशाल
585. क्षुद्र – महान्
586. खंडन – मंडन
587. खगोल – भूगोल
588. खण्ड: – अखण्ड:
589. खण्डनम् – मण्डनम्
590. खरीद – बिक्री
591. खल – सज्जन
592. खाद्य – अखाद्य
593. खिलना – मुरझाना
594. खीझना – रीझना
595. खुला – बन्द
596. खुशकिस्मत – बदकिस्मत
597. खुशबू – बदबू
598. खुशी – गम
599. खेद – प्रसन्नता
600. ख्यात: – कुख्यात:

vilom shabd in sanskrit for class 6

601. गँवाना – पाना
602. गंदा – साफ
603. गंभीर – वाचाल
604. गंभीर – सहज
605. गगन – पृथ्वी
606. गगनम् – धरणी
607. गगने  – पृथिव्याम्
608. गणतन्त्र – राजतन्त्र
609. गणतन्त्र: – स्वतन्त्र:
610. गणनीय – अगणित
611. गण्य: – नगण्य:
612. गत – आगत
613. गतिमान – स्थिर
614. गतिरोध – निर्विरोध
615. गद्य – पद्य
616. गमन – आगमन
617. गमनम् – आगमनम्
618. गमनीयम् – आगमनीयम्
619. गम्भीर – वाचाल
620. गरल – सुधा
621. गरीब – अमीर
622. गर्म – ठंडा
623. गर्मी – सर्दी
624. गलत – सही
625. गहरा – उथल
626. गहरा – छिछला
627. गाँव – शहर
628. गाढ़ा – पतला, तनु
629. गीला – सूखा
630. गुण – अवगुण
631. गुण – दोष
632. गुणवान् – गुणातीत:
633. गुणाढ्य: – गुणहीन:
634. गुप्त: – प्रकट:
635. गुप्तम् – प्रकटम्
636. गुरु – लघु
637. गुरु – शिष्य
638. गुरु: – लघु:
639. गृहस्थ: – संन्यासी
640. गृही – त्यागी
641. गृहीत – त्यक्त
642. गेय – अगेय
643. गोचर: – अगोचर:
644. गोपनीयम् – प्रकाशनीयम्
645. गौण – प्रमुख, प्रधान
646. गौरव – लाघव
647. गौरवम् – लाघवम्
648. ग्रस्त: – मुक्त:
649. ग्रहण – त्याग
650. ग्राम्य – शिष्ट
651. ग्राम्यम् – नगरम्
652. ग्रास – मोक्ष
653. ग्राह्य: – त्याज्य:
654. घटना – बढना
655. घटाव – जुड़ाव
656. घटाव – जोड़
657. घटिया – बढ़िया
658. घन – तरल
659. घमंड – विनय
660. घर – बाहर

संस्कृत भाषा विश्व की सबसे प्राचीन भाषा है. इसलिए इसे देववाणी भी कहा गया है.

vilom shabd in sanskrit for class 6

661. घाटा – फायदा
662. घाटी – पर्वत
663. घात: – प्रतिघात:
664. घायल – दुरुस्त
665. घृणा – स्नेह:
666. घोषित – अघोषित
667. चढ़ाव – उतार
668. चतुरः  – मूढ़ः
669. चमकदार – चमकहीन
670. चर – अचर
671. चरित्रवान् – चरित्रहीन:
672. चर्चित: – अचर्चित:
673. चल: – अचल:
674. चाँदनी – अंधेरा
675. चाञ्चल्यम् – स्थैर्यम्
676. चालाक – बेवकूफ
677. चाह – अनचाह
678. चिंतित – निश्चिन्त
679. चित्वा  – विकीर्य
680. चिन्ता – शान्ति:
681. चिन्मय – स्थावरः
682. चिर – अचिर
683. चिरञ्जीवी – अल्पजीवी
684. चिरन्तर – नश्वर
685. चीर – साधु
686. चुस्त – ढीला
687. चेतन – अचेतन
688. चेतनम् – अचेतनम्
689. चेष्टा – निश्चेष्टा
690. चौड़ी – संकरी, तंग
691. च्युतम् – अच्युतम्
692. छल: – निश्छल:
693. छली – निश्छल
694. छाँह – धूप
695. छाया – आतप:
696. छूत – अछूत
697. छेद्य – अछेद्य
698. जंगमः – जड
699. जंगली – पालतू
700. जङ्गम: – स्थावर:
701. जटिल – सरस
702. जड: – चेतन:
703. जनक: – जननी
704. जनाकीर्ण: – जनहीन:
705. जमीन – आसमान
706. जय – पराजय
707. जर्जरम् – दृढम्
708. जलम् – निर्जलम्
709. जागरणम् – निद्रा
710. जागरूक: – उदासीन:
711. जागृति: – सुसुप्ति:
712. जाग्रत – सुषुप्त
713. जाड़ा – गर्मी
714. जाड़ा – गर्मी
715. जातीय: – विजातीय:
716. जितेन्द्रिय: – इन्द्रियासक्त:
717. जीव – निर्जीव
718. जीवन – मरण
719. जीवनम् – मरणम्
720. जीवात्मा – परमात्मा

vilom shabd in sanskrit for class 7

721. जीवित: – मृत:
722. जेय – अजेय
723. जोड़ – घटाव
724. ज्ञानी – अज्ञानी
725. ज्येष्ठ: – कनिष्ठ:
726. ज्योति: – तम:
727. ज्योतिर्मयम् – तमोमयम्
728. ज्योत्स्ना – तमिना
729. ज्वार – भाटा
730. झगड़ा – मिलाप, मेल
731. झूठ – सच
732. झोंपड़ी – महल
733. टकसाली – सामान्य
734. टल – अटल
735. टीका – भाष्य
736. टूटना – जुड़ना
737. ठंडा – गर्म
738. ठहरना – जाना
739. ठाठ – सादगी
740. ठीक – गलत
741. ठोस – तरल
742. ठौर – कुठौर
743. डर – निडर
744. डाल – पत्ति
745. डाह – सद्भावना
746. डिम्ब – अक्षोभ
747. डिम्भ – निराडम्बर
748. ढ़लना – चढ़ना
749. तकलीफ – आराम
750. तटस्थ – पक्षपाती
751. तनुता – पुष्टता
752. तपन – ठंडक
753. तप्त: – शीत:
754. तम – आलोक
755. तरलम् – कठोरम्
756. तरुणः – वृद्धः
757. ताना – भरनी
758. ताप – शीत
759. तामसिक: – सात्त्विक:
760. तारीफ – शिकायत
761. तारुण्यम् – वार्द्धक्यम्
762. तिक्त: – मधुर:
763. तिमिर: – ज्योति:
764. तीक्ष्ण: – कुण्ठित:
765. तीव्रम् – मन्दम्
766. तुकान्त – अतुकान्त
767. तुच्छ – महान
768. तुल – अतुल
769. तुष्ट: – रुष्ट:
770. तृप्त – अतृप्त
771. तृषा – तृप्ति:
772. तृष्णा – वितृष्णा
773. तेजस्वी – निस्तेज:
774. त्यक्त: – गृहीत:
775. त्यागी – स्वार्थी
776. त्याज्य – ग्राह्य
777. थलचर – जलचर
778. थोक – फुटकर
779. थोड़ा – बहुत
780. दंड – पुरस्कार

इस लेख में दिए गए सभी संस्कृत विलोम शब्द संस्कृत भाषा प्रयोग में एक विशेष व महत्वपूर्ण स्थान रखते है.

vilom shabd in sanskrit for class 7

781. दक्षिण – वाम
782. दण्ड: – क्षमा
783. दण्डः – पुरस्कारः
784. दमित: – उत्तेजित:
785. दयालु: – क्रूर:
786. दाता – सूम
787. दानी – कंजूस
788. दास: – स्वामी
789. दिवा – रात्रि:
790. दीर्घ: – ह्रस्व:
791. दीर्घकाय: – कृशकाय:
792. दु:खान्त: – सुखान्त:
793. दु:साध्यम् – सुसाध्यम्
794. दुःखी   – सुखी
795. दुःशील – सुशील
796. दुत्कार – स्वागत
797. दुराग्रह: – आग्रह:
798. दुराचारी – सदाचारी
799. दुराशय – सदाशय
800. दुरुप्रयोग – सदुप्रयोग
801. दुर्गति: – सद्गति:
802. दुर्गन्ध – सुगन्ध
803. दुर्जन: – सज्जन:
804. दुर्दान्त: – शान्त:
805. दुर्बल – सबल
806. दुर्बुद्धे – सुबुद्धे
807. दुर्भाग्य – सौभाग्य
808. दुर्लभम्  – सुलभम्
809. दुष्कृति: – सुकृति:
810. दुष्ट – सज्जन
811. दूरवर्ती – निकटवर्ती
812. दूषित – स्वच्छ
813. दृढ – विचलित
814. दृश्य: – अदृश्य:
815. दृष्ट: – अदृष्ट:
816. देय – अदेय
817. देर – जल्दी, सवेर
818. देवः – दानवः
819. देवता – राक्षस
820. देवत्व – दानवत्व
821. देश – विदेश, परदेश
822. दैत्य: – देव:
823. दैविक: – भौतिक:
824. दोषी – निर्दोषी
825. द्रुत – विलंबित
826. धनवान – दरिद्र, निर्धन
827. धनिक: – निर्धन:
828. धनी – निर्धन
829. धरा – गगन
830. धर्म: – अधर्म:
831. धीर: – अधीर:
832. धीरे – तेज़
833. धृष्टः – विनीतः
834. ध्वंस: – निर्माण:
835. नकरात्मक – सकरात्मक
836. नकली – असली
837. नख – शिख
838. नगरम् – ग्राम:
839. नम – खुश्क, शुष्क
840. नया – पुराना

sanskrit vilom shabd

841. नर – नारी
842. नरक – स्वर्ग
843. नराधमः – नरोत्तमः
844. नश्वर – शाश्वत
845. नागरिक – ग्रामीण
846. नाम – अनाम
847. नास्तिक: – आस्तिक:
848. नि:शज्र्: – सशज्र्:
849. निंदा – स्तुति
850. निंद्य – वंदय
851. निकट – दूर
852. निगलना – उगलना
853. निजः  – परः
854. निजी – सार्वजनिक
855. निडर – डरपोक
856. नित्य – अनित्य
857. निद्रा – जागरणम्
858. निन्द्य: – वन्द्य:
859. नियमित – अनियमित
860. निरक्षरः – साक्षरः
861. निरक्षरम् – साक्षरम्
862. निरर्थक – सार्थक
863. निराकार – साकार
864. निरादर: – आदर:
865. निरामिष – सामिष
866. निरावृत: – आवृत:
867. निराशा – आशा
868. निरुद्विग्न: – उद्विग्न:
869. निर्गुण – सगुन
870. निर्जीव – सजीव
871. निर्दय – सदय
872. निर्दोष – सदोष
873. निर्भीक: – भीरु:
874. निर्मलम् – मलिनम्
875. निर्माण: – विध्वंस:
876. निर्लज्ज: – सलज्ज:
877. निवृत्त: – प्रवृत्त:
878. निशीथ – मध्याह्न
879. निश्चेष्ट: – सचेष्ट:
880. निश्छल – छली
881. निषिद्ध – विहित
882. निषेध – विधि
883. निष्कण्टकम् – कण्टकाकीर्णम्
884. निष्कलज्र्म् – कलज्र्तिम्
885. निष्काम: – सकाम:
886. निष्पाप: – पाप:
887. नीचा – ऊँचा
888. नीरस: – सरस:
889. नीरोग: – रोग:
890. नूतन – पुरातन
891. नेक – बद
892. नेकी – बदी
893. नैतिक – अनैतिक
894. नैसर्गिक – कृत्रिम
895. न्याय: – अन्याय:
896. न्यास: – विन्यास:
897. न्यूनम् – अधिकम्
898. पंडित – मूर्ख
899. पका – अधपका
900. पक्ष: – विपक्ष:

sanskrit vilom shabd

901. पठित – अपठित
902. पण्डितः – मूर्खः
903. पतनम् – उत्थानम्
904. पतनोन्मुख: – विकासोन्मुख:
905. पतला – मोटा
906. पतिव्रता – कुलटा
907. पदोन्नति – पदावनति
908. परकीय: – स्वकीय:
909. परतंत्र – स्वतंत्र
910. परमार्थ – स्वार्थ
911. परम् – अपरम्
912. पराजय: – जय:
913. पराधीनम् – स्वाधीनम्
914. पराया – अपना
915. परार्थ – स्वार्थ
916. परिगृहीतम् – परित्यक्तम्
917. परिग्रह: – अपरिग्रह:
918. परिचित – अपरिचित
919. परिमितम् – अपरिमितम्
920. परिश्रम – विश्राम
921. परोक्ष: – प्रत्यक्ष:
922. पर्णकुटी – प्रासाद:
923. पवित्र – अपवित्र
924. पसंद – नापसंद
925. पाक – नापाक
926. पात्र – कुपात्र
927. पानी – आग
928. पाप – पुण्य
929. पार्थिव: – अपार्थिव:
930. पालक – संहारक
931. पाश्चात्त्य: – पौर्वात्त्य:
932. पुण्यम् – पापम्
933. पुरा – अधुना
934. पुरातनम्  – नूतनम्
935. पुष्ट – अपुष्ट
936. पूर्णता – अपूर्णता
937. पूर्णिमा – अमावस्या
938. पूर्व – अपूर्व
939. पूर्ववत – नूतनवत
940. पूर्ववर्ती – परवर्ती
941. पूर्वार्द्ध: – उत्तरार्द्ध:
942. पूर्वाह्न: – अपराह्न:
943. पृथु – तनु
944. पेट – पीठ
945. पोषण – कुपोषण
946. पौरुषम् – स्त्रीत्वम्
947. प्यार – घृणा
948. प्रकट: – प्रच्छन्न:
949. प्रकाश: – अन्धकार:
950. प्रख्यात – अख्यात
951. प्रजातन्त्रम् – राजतन्त्रम्
952. प्रज्ञः – मूढ़:
953. प्रतिकूल: – अनुकूल:
954. प्रत्यक्ष – परोक्ष
955. प्रत्यक्षतः – परोक्षतः
956. प्रदानम् – आदानम्
957. प्रदोषः – प्रत्यूषः
958. प्रधान – गौण
959. प्रफुल्ल: – म्लान:
960. प्रबुद्ध: – बुद्धिहीन:

दुनिया के अधिकतम ग्रंथ, पुराण, प्राचीन किताबे एवं शिलालेख भी संस्कृत भाषा में लिखे गए है.

vilom shabd sanskrit mein

961. प्रभावित – अप्रभावित
962. प्रभु: – भृत्य:
963. प्रमुख – सामान्य
964. प्रमेयम् – अप्रमेयम्
965. प्रयोग – अप्रयोग
966. प्रलय: – सृष्टि:
967. प्रवरम् – अवरम्
968. प्रवृत्ति: – निवृत्ति:
969. प्रवेश – निकास
970. प्रशंसक: – निन्दक:
971. प्रशंसा – निन्दा
972. प्रशान्त: – उद्भ्रान्त:
973. प्रश्न – उत्तर
974. प्रसन्न – अप्रसन्न
975. प्रसाद – विषाद
976. प्रस्थानम् – प्रवेश:
977. प्राकृतिक – कृत्रिम
978. प्राची – प्रतीची
979. प्राचीनम् – अर्वाचीनम्,
980. प्राण – निष्प्राण
981. प्रातः – सायम्
982. प्राप्त्याशा – दुराशा
983. प्रारम्भिक – अन्तिम
984. प्रियोक्ति: – कटूक्ति:
985. प्रेम – घृणा
986. फलम् – निष्फलम्
987. फायदा – नुकसान
988. फूट – मेल
989. फूलना – मुरझाना
990. फैला – सिमटा
991. बंजर – उर्वर
992. बंधन – मुक्ति
993. बढ़िया – घटिया
994. बद – नेक
995. बद्घः – मुक्तः
996. बन्धनम् – मोक्ष:
997. बर्बर – सभ्य
998. बलवान – बलहीन
999. बहार – खिजान, पतझड़
1000. बहिः  – अन्तः
1001. बहिरंग – अन्तरंग
1002. बहु – अल्प:
1003. बाढ़ग्रस्त – सूखाग्रस्त
1004. बाह्य – अभ्यन्तर
1005. बीमार – स्वस्थ, निरोग
1006. बुद्धिमता – मूर्खता
1007. बुद्धिमान् – बुद्धिहीन:
1008. बुराई – भलाई
1009. बेगम – बादशाह
1010. बैर – प्रीति
1011. बोध्यम् – दुर्बोध्यम्
1012. ब्रह्म – जीव:
1013. भक्ष्यम् – अभक्ष्यम्
1014. भद्रम् – अभद्रम्
1015. भयम् – अभयम्
1016. भयाक्रान्त: – भयशून्य:
1017. भर्ता – भार्या
1018. भला – बुरा
1019. भविष्यम् – भूतम्
1020. भव्यम् – सामान्यम्

vilom shabd sanskrit mein

1021. भारी – हल्का
1022. भाव: – अभाव:
1023. भिखारी – दाता
1024. भू – अम्बर
1025. भूगोल: – खगोल:
1026. भूत – भविष्य
1027. भूमिका – उपसंहार:
1028. भूलना – याद करना
1029. भूलोक – द्युलोक
1030. भृत्यः  – स्वामी
1031. भेद: – अभेद:
1032. भोगी – योगी
1033. भोग्यम् – अभोग्यम्
1034. भौतिक: – आध्यात्मिक:
1035. भ्रान्ति: – निर्भ्रान्ति:
1036. भ्रामक: – निश्चयात्मक:
1037. मंगल – अमंगल
1038. मङ्गलम् – अमङ्गलम्
1039. मतैक्यम् – मतभेद:
1040. मधुरम् – कटु:
1041. मन:स्थैर्यम् – मन:दौर्बल्यम्
1042. मनुज – दनुज
1043. मनुष्यता – पशुता
1044. मन्दम् – शीघ्रम्
1045. मन्दम्  – क्षिप्रम्
1046. मर्त्य: – अमर्त्य:
1047. मलिन – निर्मल
1048. मलिनम् – पवित्रम्
1049. मसृणम् – रुक्ष:
1050. महात्मा – दुरात्मा
1051. महायोगी – महाभोगी
1052. महिमा – लघिमा
1053. माता – पिता
1054. मान – अपमान
1055. मानक – अमानक
1056. मानम् – अपमानम्
1057. मानव: – दानव:
1058. मानवता – दानवता
1059. मानवाः  – दानवाः
1060. मालिक – नौकर
1061. मितव्यय: – अपव्यय:
1062. मित्रम् – शत्रु:
1063. मिथ्या – सत्यम्
1064. मिलन – विरह
1065. मीठा – कड़ुवा
1066. मुक्ति: – बन्धनम्
1067. मुख – पृष्ठः
1068. मुखर: – तूष्णीक:
1069. मुमकिन – नामुमकिन
1070. मूक: – वाचाल:
1071. मृत्यु: – जीवनम्
1072. मृदुल – कठोर
1073. मेहनती – आलसी
1074. मोक्ष – बंधन
1075. मौखिक – लिखित
1076. यथार्थ – कल्पित
1077. यथार्थ: – काल्पनिक:
1078. यथार्थः – कल्पितः
1079. यद्यपि – तथापि
1080. यश: – अपयश:

ब्रह्माण्ड का ग्यान रखने वाले भारतीय ४ वेदों की मूल भाषा भी संस्कृत ही है.

vilom shabd sanskrit mein

1081. यादृश: – तादृश:
1082. युद्ध: – शान्ति:
1083. युयुत्सा – मैत्री
1084. योग – वियोग
1085. योगी – भोगी
1086. यौवनम् – वार्धक्यम्
1087. रंगीन – रंगहीन
1088. रचना – विनाश
1089. रत – विरत
1090. रसवान् – नीरस:
1091. रहित – सहित
1092. राग – द्वेष
1093. रागी – विरागी
1094. राजतन्त्र – जनतन्त्र
1095. रात्रिः  – दिनम्
1096. राम – रावण
1097. राम: – श्याम:
1098. राष्ट्रप्रेम – राष्ट्रद्रोह:
1099. राह – बेराह
1100. रिक्त: – पूर्णम्
1101. रुग्णः  – स्वस्थः
1102. रुचि: – अरुचि:
1103. रोज़गार – बेरोज़गा
1104. लक्षणा – अभिधा
1105. लक्ष्य – अलक्ष्य
1106. लक्ष्यम् – निर्लक्ष्यम्
1107. लघु – गुरु
1108. लघुता – बडप्पन
1109. लङ्घनीय: – अलङ्घनीय:
1110. लचीलापन – कड़ापन
1111. लज्जावान् – निर्लज्ज:
1112. लड़ाई – सुलह
1113. लब्ध – अनुपलब्ध
1114. लम्बा – ठिगना
1115. लम्बाई – चौडाई
1116. लवण – शर्करा
1117. लहू – पसीना
1118. लाभ: – हानि:
1119. लायक – नालायक
1120. लिखित – अलिखित
1121. लिप्त: – अलिप्त:
1122. लुप्त – व्यक्त
1123. लेन – देन
1124. लोभी – संतोषी
1125. लौकिकम् – अलौकिकम्
1126. लौह – स्वर्ण
1127. वक्र – सरल
1128. वन – मरु
1129. वन्य – पालित
1130. वसंत – पतझड़
1131. वाग्मी – मितभाषी
1132. वाचाल: – मूक:
1133. वादी – प्रतिवादी
1134. विकर्ष – आकर्ष
1135. विकास – पतन
1136. विकीर्ण – संकीर्ण
1137. विक्रय – क्रय
1138. विजय: – पराजय:
1139. विदुषी – अज्ञानी
1140. विद्या – अविद्या

संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

1141. विद्वान – मूर्ख
1142. विधवा – सधवा
1143. विधि – निषेध
1144. विनय – अविनय
1145. विनीत – उद्धत
1146. विपत्ति – सम्पत्ति
1147. विपद् – सम्पद्विपुल
1148. विपन्न – सम्पन्न
1149. विपुल: – न्यून:
1150. विमुख – सम्मुख
1151. वियोग – संयोग
1152. विरत – निरत
1153. विरह – मिलन
1154. विरोध – समर्थन
1155. विवाद – निर्णय
1156. विवाद – निर्विवाद
1157. विशलेषण – संश्लेषण
1158. विशालकाय – क्षीणकाय, लघुकाय
1159. विशिष्ठ – साधारण
1160. विशुद्ध – दूषित
1161. विशेषम् – सामान्यम्
1162. विश्लेषणम् – संश्लेषणम्
1163. विश्वास – संदेह
1164. विषम – सम
1165. विषाद – आहद
1166. विसर्जन – सर्जन
1167. विस्तार – संक्षेप
1168. विस्तृत – संक्षिप्त
1169. वीर – कायर
1170. वीरान – आबाद
1171. वृद्ध: – बालक:
1172. वृद्धि – हास्र
1173. वृष्टि – अनावृष्टि
1174. वृहत – लघु
1175. वैतनिक – अवैतनिक
1176. वैमनस्य – सौमनस्य
1177. व्यक्त – अव्यक्त
1178. व्यर्थ – अव्यर्थ
1179. व्यवहारिक – अव्यवहारिक
1180. व्यष्टि – समष्टि
1181. व्यस्त – अव्यस्त
1182. व्यास – समास
1183. शकुन – अपशकुन
1184. शक्तिशाली – शक्तिहीन
1185. शत्रुतायाः  – मित्रतायाः
1186. शयन – जागरण
1187. शरण – अशरण
1188. शहरी – ग्रामीण
1189. शांत – आतुर
1190. शान्ति – क्रान्ति
1191. शाश्वत – क्षणिक
1192. शासक – शासित
1193. शिख – नख
1194. शिव – अशिव
1195. शिष्य – गुरु
1196. शीत – उष्ण
1197. शुक्लः – कृष्णः
1198. शुचि – अशुचि
1199. शुभ – अशुभ
1200. शुष्क – आर्द्र

विलोम शब्द एक से अधिक हो सकते है.

संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

1201. शूर – कायर
1202. शोक – हर्ष
1203. शोर – शांन्ति
1204. शोषण – पोषण
1205. श्यामा – गौरी
1206. श्रद्धा – घृणा
1207. श्रम – विश्राम
1208. श्रव्य – दृश्य
1209. श्रीगणेश – इतिश्री
1210. श्रोता – वक्ता
1211. श्लील – अश्लील
1212. श्वासः – प्रश्वासः
1213. श्वेत – श्याम
1214. षंड – मर्द
1215. षंडत्व – पुंसत्व
1216. संकल्प – विकल्प
1217. संकीर्ण – उदार
1218. संकीर्णि – विस्तीर्ण
1219. संकोच – असंकोच
1220. संक्षेप – विस्तार
1221. संग – निःसंग
1222. संगत – असंगत
1223. संग्रह – त्याग
1224. संघटन – विघटन
1225. संत – असंत
1226. संतुष्ट – असंतुष्ट
1227. संतोष – असंतोष
1228. संधि – विच्छेद, विग्रह
1229. संन्यासी – गृहस्थ
1230. संबंध – असंबंध
1231. संयोग – वियोग
1232. संश्लिष्ट – विश्लिष्ट
1233. सकर्म – निष्कर्म
1234. सकाम – निष्काम
1235. सक्रिय – निष्क्रय
1236. सक्षम – अक्षम
1237. सखा – शत्रु
1238. सगुण – निर्गुण
1239. सचेत – अचेत
1240. सच्चरित – दुश्चरित
1241. सजल – निर्जल
1242. सजीव – निर्जीव
1243. सत – असत
1244. सत्कर्म – दुष्कर्म
1245. सत्कार – तिरस्कार
1246. सत्य – असत्य
1247. सदय – निर्दय
1248. सदाचार – दुराचार
1249. सदाचारी – कदाचारी
1250. सदाशय – दुराशय
1251. सद्वृत – दुवृत
1252. सनाथ – अनाथ
1253. सन्तोष – असन्तोष
1254. सन्मार्ग – कुमार्ग
1255. सपूत – कपूत
1256. सफल – असफल, विफल
1257. सबल – निर्बल, दुर्बल
1258. सबाध – निर्बाध
1259. सभय – निर्भय
1260. सभ्य – असभ्य

संस्कृत विलोम शब्द सूचि – sanskrit mein vilom shabd

1261. सभ्यता – बर्बरता
1262. सम – विषम
1263. समझदार – नासमझ
1264. समष्टि – व्यष्टि
1265. समस्या – समाधान
1266. समाज – व्यक्ति
1267. समास – व्यास
1268. समूल – निर्मल
1269. सम्पद – विपद
1270. सम्बद्ध – असम्बद्ध
1271. सम्मान – अपमान
1272. सम्मुख – विमुख
1273. सरलः  – कुटिलः
1274. सरस – नीरस
1275. सर्द – गर्म
1276. सविकार – निर्विकार
1277. सशंक – निश्शंक
1278. ससीम – असीम
1279. सहज – कठिन
1280. सहयोग – असहयोग
1281. सहयोगी – प्रतियोगी
1282. साकार – निराकार
1283. साक्षर – निरक्षर
1284. सात्विक – तामसिक
1285. सादर – निरादर
1286. साधु – असाधु
1287. सापेक्ष – निरपेक्ष
1288. सामान्य – विशिष्ट
1289. सामायिक – असामयिक
1290. सामिष – निरामिष
1291. सार्थक – निरर्थक
1292. सावधान – असावधान
1293. साहस – साहसहीन
1294. साहसी – कायर
1295. सित – असित
1296. सुकर – दुष्कर
1297. सुकर्म – कुकर्म
1298. सुकाल – अकाल
1299. सुकृति – दुष्कृति
1300. सुखिनः  – दुःखिनः
1301. सुगंध – दुर्गन्ध
1302. सुगम – दुर्गम
1303. सुजन – दुर्जन
1304. सुदूर – अदूर
1305. सुधा – गलत
1306. सुन्दरः – असुन्दरः
1307. सुपथ – कुपथ
1308. सुपरिणाम – दुष्परिणाम
1309. सुपात्र – कुपात्र
1310. सुपुत्र – कुपुत्र
1311. सुबह – शाम
1312. सुबुद्धि – कुबुद्धि
1313. सुभग – दुभग
1314. सुमति – कुमति
1315. सुर – असुर
1316. सुरक्षित – असुरक्षित
1317. सुलझाव – उलझाव
1318. सुलभ – दुर्लभ
1319. सुविधा – असुविधा
1320. सुशील – दुःशील
1321. सुसंगति – कुसंगति
1322. सुस्त – चुस्त
1323. सूना – भरा
1324. सौभाग्य – दुर्भाग्य
1325. सौम्य – असौम्य
1326. स्तुति – निन्द
1327. स्थावर – जंगम
1328. स्थिर – चंचल
1329. स्थूलः  – सूक्ष्मः
1330. स्पृश्य – अस्पृश्य
1331. स्मरण – विस्मरण
1332. स्वच्छ – मलिन
1333. स्वजाति – विजाति
1334. स्वतंत्रः  – परतंत्रः
1335. स्वधर्म – विधर्म
1336. स्वप्न – जागरण
1337. स्वल्पायु – चिरायु
1338. स्वस्थ – अस्वस्थ
1339. स्वाधीन – पराधीन
1340. स्वार्थ – निस्वार्थ
1341. स्वीकृति – अस्वीकृति
1342. हँसना – रोना
1343. हटाना – लगाना
1344. हर्षः  – शोकः
1345. हानि – लाभ
1346. हार – जीत
1347. हास – रुदन
1348. हिंसा  – अहिंसा
1349. हित – अहित
1350. ह्रस्व – दीर्घ
1351. अनुरक्ति –  विरक्ति
1352. अन्तरंग –  बहिरंग

हमारा लेख sanskrit mein vilom shabd पढने के लिए धन्यवाद.इस मूल्यवान लेख को अपने साथ पढनेवाले अन्य छात्रों के साथ जरुर शेयर करे व इस लेखपर कमेंट करना न भूले.

Thank you for reading our article sanskrit mein vilom shabd. Kindly share it on social media and comment on it before clicking on the next article.

हमारे ब्लॉग पर और भी महत्वपूर्ण  लेख पढ़े 

 

सबसे अधिक लोकप्रिय

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *